Séc, một khái niệm quen thuộc trong lĩnh vực thanh toán được Nhà nước công nhận, đã trở thành một công cụ tài chính quan trọng được sử dụng rộng rãi trong thương mại và các giao dịch tài chính. Nhưng bạn có biết chính xác séc là gì và cơ bản thông tin về nó là như thế nào? Hãy cùng PPI Việt Nam khám phá thông tin chi tiết về séc qua bài viết dưới đây.

1. Séc là gì?

Theo Điều 3 của Thông tư 22/2015/TT-NHNN, séc là một loại giấy tờ có giá, được người ký phát lập để ra lệnh cho người được ký chi một số tiền nhất định từ tài khoản thanh toán của mình, nhằm thanh toán cho người hưởng. 

Đơn giản hóa, séc có thể được hiểu là một phương tiện thanh toán mà người ký phát lập theo mẫu chứng từ có sẵn và từ đó, ngân hàng hoặc tổ chức thanh toán được ra lệnh trả một số tiền nhất định cho người hưởng có tên ghi trên tờ séc. Phương pháp thanh toán này đang được sử dụng rộng rãi trong cả doanh nghiệp và ngân hàng, cả trong và ngoài nước.

2. Các tính chất của séc

Tính chất thời hạn

Mỗi tờ séc sẽ được xác định có thời hạn thanh toán trong một khoảng thời gian nhất định. Thời hạn này phụ thuộc vào quy định của pháp luật và phạm vi lưu hành được quy định bởi nhà nước.

Tính chất chuyển nhượng

Séc có khả năng chuyển nhượng cho các bên liên tiếp thông qua các thủ tục ký hậu trong thời hạn quy định, vẫn đảm bảo khả năng thanh toán.

Tính bắt buộc

Ngân hàng hoặc tổ chức thanh toán phải chấp nhận thanh toán cho người hưởng nếu tờ séc đáp ứng đầy đủ các yếu tố pháp lý và tài khoản của người ký phát có đủ số dư để thanh toán.

Tính đầy đủ

Mỗi tờ séc phải chứa đủ thông tin và các yếu tố pháp lý để được chấp nhận. Thông tin này bao gồm: địa điểm và ngày lập séc, thông tin của người ký phát, tài khoản trích trả, ngân hàng thanh toán, chữ ký của người ký phát và thông tin của người hưởng. Đối với doanh nghiệp hoặc tổ chức, cần có chữ ký của chủ tài khoản, kế toán trưởng và dấu của doanh nghiệp.

Tính nhất quán

Séc được in ở cả hai mặt, mặt trước chứa thông tin bắt buộc, mặt sau chứa thông tin về chuyển nhượng. Đồng thời, séc được in theo tập, phần cuốn séc để lưu giữ, phần tách rời để giao cho người hưởng.

3. Quy định khi sử dụng séc là gì

Quy định nội dung ghi trên séc

Nội dung ghi trên séc là phần quan trọng nhất để xác định giá trị pháp lý và có thể quyết định việc thanh toán. Ngân hàng hoặc tổ chức thanh toán có thể từ chối thanh toán nếu thông tin không đủ.

Theo Điều 6 Thông tư 22/2015/TT-NHNN và Điều 58 Luật Các công cụ chuyển nhượng 2005, nội dung của séc được quy định chi tiết như sau:

• Từ "Séc" được in phía trên tờ séc.

• Số tiền cần thanh toán ghi bằng số và chữ.

• Tên người ký phát là tên ngân hàng hoặc tổ chức thanh toán.

• Thông tin của người nhận hưởng: Tên cá nhân hoặc tên công ty được chỉ định, trong trường hợp chuyển nhượng là thông tin người cầm giữ hoặc thanh toán theo lệnh của người nhận hưởng.

• Địa điểm thanh toán.

• Ngày ký phát.

• Thông tin của người ký phát: Họ tên cá nhân, tên công ty hoặc tổ chức, chữ ký của người ký phát. Nếu là công ty hoặc tổ chức, yêu cầu có chữ ký của chủ tài khoản, kế toán trưởng và con dấu có hiệu lực của công ty.

Nếu séc thiếu một trong các thông tin nêu tại điều 1 này hoặc số tiền ghi bằng số khác với số tiền ghi bằng chữ, tờ séc không có giá trị thanh toán. Trong trường hợp địa điểm thanh toán không ghi, séc sẽ được thanh toán tại điểm kinh doanh của người ký phát.

Mặt sau của séc được sử dụng để ghi các nội dung chuyển nhượng séc. Trong trường hợp thanh toán séc qua Trung tâm thanh toán, séc phải có các nội dung theo quy định của Trung tâm.

Quy định xuất trình và thanh toán séc

Quy định về xuất trình séc cũng đặt ra yêu cầu về thời hạn xuất trình là 30 ngày kể từ ngày ký phát (theo Điều 19 Thông tư 22/2015/TT-NHNN). Trong trường hợp quá hạn xuất trình nhưng chưa quá 6 tháng kể từ ngày ký phát, ngân hàng hoặc tổ chức vẫn có thể thanh toán nếu không nhận được thông báo đình chỉ thanh toán tờ séc đó.

Sau khi tờ séc được xuất trình trong thời hạn và người ký phát đảm bảo đủ khả năng chi trả, ngân hàng sẽ thực hiện các biện pháp, nghiệp vụ kiểm tra để đảm bảo tính hợp lệ, hợp pháp của tờ séc. Sau đó, tiến hành chi trả cho người nhận hưởng, đồng thời hoàn tất các chứng từ thanh toán liên quan.

Trong trường hợp người ký phát không đủ khả năng thanh toán và tờ séc xuất trình trong thời hạn, đủ tính hợp lệ, ngân hàng bắt buộc phải thông báo cho người ký phát. Đồng thời, người nhận hưởng có thể yêu cầu ngân hàng lập giấy xác nhận từ chối thanh toán, trả lại tờ séc hoặc có thể yêu cầu thanh toán một phần và lập giấy xác nhận từ chối phần còn lại.

Quy định về xử lý mất và hư hỏng séc

Trong tình huống không mong muốn, séc có thể bị mất hoặc hỏng. Nước ta đã quy định rõ trong Điều 26 của Thông tư 22/2015/TT-NHNN như sau:

• Người ký phát làm mất: Phải thông báo ngay bằng văn bản hoặc các hình thức khác cho ngân hàng hoặc tổ chức thanh toán.

• Người nhận hưởng: Thông báo mất séc bằng văn bản hoặc các hình thức khác ngay cho người ký phát để thông báo đình chỉ thanh toán đối với tờ séc bị mất.

• Ngân hàng hoặc tổ chức cung cấp dịch vụ thanh toán: Sau khi nhận thông báo về việc mất tờ séc, ngân hàng phải theo dõi, đồng thời không được thanh toán tờ séc bị mất đó. Khi tờ séc bị mất được xuất trình đòi thanh toán, ngân hàng có trách nhiệm lập biên bản giữ lại tờ séc và thông báo cho các bên liên quan.

Trước khi nhận được thông báo mất séc, nếu tờ séc được xuất trình trong thời hạn và đủ điều kiện thanh toán thì ngân hàng không chịu trách nhiệm về các thiệt hại nếu đã thanh toán tờ séc theo đúng quy định của pháp luật.

Trong trường hợp séc bị hỏng người nhận hưởng có quyền yêu cầu người ký phát ký lại tờ séc khác có cùng nội dung thay thế.

Lời kết

Từ những thông tin cơ bản trong bài viết trên của PPI Việt Nam, hy vọng đã giúp bạn hiểu được séc là gì và có cái nhìn rõ hơn về tính chất cũng như vai trò của séc trong quá trình thanh toán. Séc không chỉ đơn thuần là một phương tiện thanh toán mà còn là công cụ quan trọng, giúp tối ưu hóa quá trình giao dịch và đảm bảo tính chính xác và an toàn trong thanh toán tài chính.